เบนซ์ บำรุงสุขฟาร์ม เล่าเรื่องป่า เมือง ชุมชน ผ่านน้ำผึ้งหยดเดียว

ผมยืนมองผู้คนที่นั่งล้อมวงคุยกับ ‘เบนซ์-วุฒิชัย อินทร์ประยงค์’ ที่มาเปิดบู๊ธขายน้ำผึ้งในโซน SX Marketplace จัดโดย ‘บ้านและสวน’ งาน ‘Sustainability Expo 2023’ ที่ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์

ในขณะที่เจ้าตัวก็เชื้อเชิญคนที่เดินผ่านไปผ่านมาให้ลงมานั่งฟังเรื่องราวของน้ำผึ้งป่าที่เขานำมาโชว์ พร้อมให้ชิม น้ำผึ้งเพียงหยดเดียว ใครจะคิดว่าเพียงแค่น้ำผึ้งหยดเดียว มันจะมีเรื่องราวเรื่องเล่าที่น่าสนใจขนาดนั้น

ฟังเบนซ์ บำรุงสุขฟาร์ม เล่าเรื่องป่า เมือง ชุมชน ผ่านน้ำผึ้งหยดเดียว

ผมเป็นหนึ่งที่เดินผ่านไปมา และก็เป็นอีกคนที่นั่งลงตามคำเชื้อเชิญของเบนซ์ “พี่ลองชิมตัวนี้ มันจะหวาน หอม ซ่าติดเปรี้ยวนิดหนึ่ง” เบนซ์หยิบไม้สำหรับแตะน้ำผึ้งในขวดขนาดเล็กน่ารักส่งให้ผมลองชิม

สัมผัสแรกและมิติของการลิ้มรสน้ำผึ้งจากเบนซ์เป็นไปดังที่เขากล่าว รู้สึกถึงความสนุกเริ่มที่จะชี้นิ้วขอชิมขวดนั้น ขอชิมน้ำผึ้งสีใส ขอชิมสีเข้มดำ พร้อมทั้งพูดคุยเรื่องน้ำผึ้งเราล้อมวงสังสรรค์เฮฮา ชักชวนคนเดินผ่านไปมาคนอื่นๆ ให้ร่วมวงสนทนา ที่มีน้ำผึ้งเพียงหยดเดียวเป็นแกนกลางของวง

เบนซ์-วุฒิชัย อินทร์ประยงค์ เป็นใคร

“ผมเป็นนักสะสมน้ำผึ้งครับ ใช้คำนี้จะเข้าใจง่าย เป็นเพราะว่า เราชอบกินน้ำผึ้งและชอบซื้อเก็บ และอยากแบ่งปันรสชาติดีๆ ของน้ำผึ้งให้ทุกคนได้กินบ้าง จากนักสะสม ก็ค่อย ๆ เปลี่ยนมาเป็นพ่อค้า จริง ๆ แล้วผมเป็นพ่อค้า ค้าขายสินค้าด้านอื่นอยู่ ไม่เกี่ยวกับน้ำผึ้ง แต่เราทำเรื่องความยั่งยืนทางอาหาร เราทำเรื่องเกษตรอินทรีย์ เรื่องข้าว เรื่องกล้วย เกลือน่าน จนถึงเรื่องของน้ำผึ้ง เวลาผมสนใจทำอะไร ผมจะทำทีละเรื่อง ก่อนที่จะมาจับเรื่องเกษตร ผมมีอาชีพค้าของเก่า ของแต่งบ้านเก่าๆ รวม ๆ แล้วผมเป็นพ่อค้าที่ชอบสะสมน้ำผึ้งครับ”

อะไรที่ทำให้เข้าสู่ โลกของผึ้ง

“หลายปีก่อน เกือบ 5 ปีเห็นจะได้ มันมีงานหนึ่งชื่อ ‘สกลเฮ็ด’ มีรุ่นน้องทำเรื่องป่าเรื่องชุมชนชาวปกาเกอะญอ ในงานมีการเอาน้ำผึ้งมาลองชิมกัน วิธีคือเอาน้ำผึ้งต่างประเทศมาชิมเปรียบเทียบกับน้ำผึ้งไทย ว่าอันไหนรสชาติเป็นอย่างไร ตอนนั้นก็ยังไม่ได้สนใจอะไร ทีนี้พอกลับมาที่บ้าน เรามีน้ำผึ้งที่เก็บไว้หลายตัว ลองเอาออกมาชิมบ้างแบบที่เขาชิมกันวันนั้น แล้วลองเปรียบเทียบเอาเอง พอชิมแล้วรู้สึกเลยว่าน้ำผึ้งแต่ละขวดที่สะสมไว้มันมีรสชาติที่แตกต่างกัน”

“ช่วงนั้นผมเริ่มวางมือจากการเกษตรไปเป็นพ่อค้าขายงานคราฟต์ และไปทำงานกับชุมชนพวกชาติพันธุ์ลาหู่ ปกาเกอะญอ แถบภาคอีสาน มักจะได้น้ำผึ้งกลับมาด้วยทุกครั้งเป็นของฝากจากชุมชน หรือบางครั้งเวลาไปเดินป่าเจอกับลูกหาบก็จะถามว่ามีน้ำผึ้งอร่อย ๆ กินบางไหม เราก็จะหาซื้อจากพวกนี้ทุกครั้ง การได้มาของน้ำผึ้งเล่านี้แหละคือจุดเริ่มต้น แต่ว่าเรายังไม่โฟกัสเรื่องน้ำผึ้งสักทีเดียว”

“ช่วงหนึ่งของชีวิตผมทำเรื่องข้าว ทำเรื่องเกษตรอินทรีย์พอมีผลผลิตเหลือ เลยชวนเพื่อนมาทำของขายปีใหม่ ด้วยการทำกระเช้าของขวัญ แล้วผมมีข้าวนพรงค์ ข้าวเก้าสายพันธุ์ งา และน้ำผึ้ง แต่พอถึงเวลาทำจริง ๆ ปรากฏว่าโครงการนี้ต้องยุติลงด้วยปัจจัยภายนอก ทำให้ไม่สามารถขายกระเช้าได้ ข้าวที่มีอยู่ก็เสียหาย งาก็ยังพอขายได้ แต่ที่เหลืออยู่คือน้ำผึ้ง ผมก็เลยทยอยนำออกมาขายซึ่งทำให้ได้เรียนรู้ว่าอายุของน้ำผึ้งมันนานมาก โอกาสเสียน้อย จากจุดนี้แหละที่เป็นจุดเริ่มต้นให้หันมามองเรื่องของน้ำผึ้งจริงจัง”

“ตอนหลังก็มาตั้งวงชิมน้ำผึ้งให้เห็นความแตกต่างของน้ำผึ้ง ว่าน้ำผึ้งแตกต่างกันยังไง ตั้งโจทย์กันไปเรื่อย ๆ จนกลุ่มชิมน้ำผึ้งเริ่มขยาย ผมก็ต้องออกตามหาน้ำผึ้งจากที่ต่าง ๆ ทั่วประเทศ โดนหลอกขายก็เยอะ เกลียดกันก็มี เริ่มหาข้อมูลความรู้เรื่องน้ำผึ้งมากขึ้น เวลาเดินทางไปไหนมาไหนก็จะเสาะหาว่าบ้านไหนตีผึ้งบ้าง ก็จะจ้างชาวบ้านไปตี ทำให้เราได้รู้ถึงแหล่งที่มาของน้ำผึ้งชัดขึ้น รสชาติน้ำผึ้งที่นั้น ๆ เป็นอย่างไรดูจากป่า พรรณไม้ ดอกไม้ที่อยู่ในบริบทพื้นที่นั้น ๆ”

น้ำผึ้งที่ดีเป็นอย่างไร

“จะให้ชี้ชัดไปเลยก็คงพูดยาก เพราะดีของแต่ละคนมันไม่เหมือนกัน แต่ถ้าจะให้แนะนำว่าแบบไหนไม่ควรซื้อก็พอได้อยู่ครับ น้ำผึ้งที่อยู่ในขวดให้สังเกตว่ามันจะมีการแยกชั้นของน้ำผึ้งที่คอขวด น้ำจะลอยอยู่ข้างบน น้ำผึ้งจะหนักกว่าจะอยู่ด้านล่าง สันนิษฐานเลยว่าปลอม อีกอย่างหนึ่งดูการตกตะกอน น้ำผึ้งสามารถตกตะกอนได้ การตกตระกอนของน้ำผึ้งจะเหมือนทราย แต่ถ้าน้ำผึ้งปลอมมันจะตกตระกอนเหมือนเศษแก้ว ผลึกแก้ว”

“บางครั้งเวลาเราไปซื้อน้ำผึ้งจากชาวบ้านแล้วมีขี้ผึ้งอัดอยู่ด้านบน ซึ่งเขาจะพยายามเรียนแบบธรรมชาติให้มากที่สุด บอกเลยอย่าซื้อ ส่วนน้ำผึ้งที่มีฟองแสดงว่ามีความชื้นเยอะซึ่งเป็นน้ำผึ้งแท้นะ ใครชอบแบบนี้ก็ซื้อได้ น้ำผึ้งไม่มีอายุขัย คนโบราณว่าน้ำผึ้งยิ่งเก่ายิ่งดี น้ำผึ้งต้องสีดำ อันนั้นเป็นความเชื่อ แต่ในทางหลักโภชนาการแล้ว แนะนำให้กินน้ำผึ้งใหม่”

น้ำผึ้งจากป่า บอกอะไรเรา

“ผมสัมผัสป่าผ่านรสชาติของน้ำผึ้ง ถ้าป่าสมบูรณ์น้ำผึ้งจะอร่อย ซึ่งมีองค์ประกอบหลักของน้ำผึ้งดังนี้ ในน้ำผึ้งหยดเดียวคือ หวาน หอม เปรี้ยว ขม ทุกครั้งเวลาเราชิม แน่นอนหวานต้องมาก่อน หลังจากนั้นเป็นอะไร หวาน เปรี้ยว ขม หอม หรือหวาน หอม ขม เปรี้ยว ซึ่งองค์ประกอบเหล่านี้สามารถบอกถึงน้ำผึ้งที่เป็นอุตสาหกรรมน้ำผึ้ง กับน้ำผึ้งธรรมชาติได้เลย บุคลิกของน้ำผึ้งที่ถูกเลี้ยงเพื่ออุตสาหกรรมน้ำผึ้ง จะหวานนำแล้วหอม มีแค่สองอย่างนี้ ทุกแบรนด์เหมือนกันหมด”

“ในภาษาของกลุ่มคนชิมน้ำผึ้งจะเรียกว่ามิติมันแบน แต่ถ้าน้ำผึ้งธรรมชาติ รสชาติมันจะสวิง และสามารถบอกถึงความสมบูรณ์ของป่าได้ในระดับหนึ่ง อย่างถ้าน้ำผึ้งที่มีกลิ่นอับ ตุ ๆ มีความหวานรสชาติของน้ำผึ้ง เราก็สามารถบอกได้ว่าป่านี้ไม่สมบูรณ์มาก พืชพรรณอาหารและระบบนิเวศน์ไม่ดีมาก น้ำผึ้งหลวง จะใส สีเหลืองทองสวย น้ำผึ้งมิ้ม จะมีกลิ่นอับ เพราะเป็นกลิ่นเฉพาะตัวของมิ้ม น้ำผึ้งโพรง กลิ่นดอกไม้จะชัด สีจะเข้มออกส้มแดง มีอยู่ครั้งหนึ่งผมเคยได้น้ำผึ้งจากเมือง น้ำผึ้งจากวังสราญรมย์ รสชาติที่ได้แน่นอนหวานนำ หอมกลิ่นดอกไม้”

ทำไมต้องน้ำผึ้งเดือน 5

“ถ้าในส่วนตัวของผม คำว่า ‘น้ำผึ้งเดือนห้า’ ไม่ได้มีผลต่อผม เดือนห้ามันเป็นเรื่องของการตลาด เพราะว่าเดือนห้าเนี่ย ความชื้นมันต่ำที่สุด เกสรดอกไม้หลากหลายที่สุด คนโบราณเวลาทำยาเข้ายาต้องเป็นน้ำผึ้งที่มาจากเกสรร้อยแปด นี่คงเป็นเหตุผลหนึ่งที่ทำให้หลายคนคิดว่าน้ำผึ้งเดือนห้าดีที่สุด”

“แต่ถ้าผมอยากกินน้ำผึ้งจากเกสรดอกไม้ชนิดอื่นที่ไม่ใช่ดอกไม้เดือนห้าล่ะ อันนี้ผมว่ามันเป็นความหลากหลายทางการกินเราจะมัวแต่รอกินสิ่งใดสิ่งหนึ่งในช่วงเวลานั้นเพียงอย่างเดียวไม่ได้ ส่วนตัวผมว่าน้ำผึ้งดีทุกเดือน เราไม่สามารถบอกได้ว่าน้ำผึ้งเดือนไหนอร่อยกว่ากัน มันเป็นเรื่องของรสนิยมความชอบ รสชาติ ความต่าง”

น้ำผึ้งกับสุขภาพ

“ผมแนะนำให้กินน้ำผึ้งชันโรง เพราะว่าในน้ำผึ้งชันโรงจะมีโพรไบโอติกส์ชั้นดี เป็นประโยชน์ต่อจุลินทรีย์ในลำไส้ และมีสารต้านอนุมูลอิสระ ยับยั้งเซลล์มะเร็ง ส่วนน้ำผึ้งจะช่วยลดการอักเสบ และควรกินไม่เกินวันละสองช้อนชา”

บำรุงสุขฟาร์ม

“ผมทำเรื่องน้ำผึ้งมา 7 ปีแล้ว ผมยังคงเป็นนักสะสม แล้วเอาการชิมน้ำผึ้งเป็นเครื่องมือสื่อสารบอกต่อให้กับคนทั่วไปได้รู้จักน้ำผึ้งในมิติต่าง ๆ ตามสถานที่พบเจอ และเราจะไม่ชี้นำ จะให้จินตนาการเอาเองว่า สิ่งที่เขาได้สัมผัสนั้นรู้สึกเหมือนกับเราไหม และยังคงเดินหน้าล้อมวงคุยเรื่องน้ำผึ้งต่อไป”