เที่ยว บ้านแม่หาด สัมผัสวิถีออร์แกนิกแหล่งสุดท้ายแห่งลุ่มน้ำเงา ผืนดินและพืชผลของที่นี่ยังคงความบริสุทธิ์ ไม่ปะปนและถูกผสมด้วยสารเคมี วิถีชีวิตที่พึ่งพิงธรรมชาติตามแบบบรรพบุรุษ ยังมีให้เห็นอยู่เป็นเรื่องปกติของชาวบ้านแม่หาด
ในยุคสมัยที่เปลี่ยนไป ถึงแม้การครองชีพด้วยวิถีดั้งเดิมอาจไม่มากพอต่อการดำรงชีวิต แต่ชาวบ้านที่ บ้านแม่หาด ยังคงเหนียวแน่นในวิถี และพร้อมใจกันรักษาผืนดินอันบริสุทธิ์ของบรรพบุรุษปะกาเกอะญอผืนนี้เอาไว้ ด้วยหัวใจที่แข็งแกร่ง…
แม่หาด
บนถนนแคบชัน พวกเราหัวโยกหัวคลอนอยู่บนรถขับเคลื่อนสี่ล้อ แล่นไปตามจังหวะของทางดินตะปุ่มตะป่ำยาวหลายกิโลเมตรกันอยู่พักใหญ่ ความวิงเวียนจากเส้นทางโค้งช่วงขึ้นเขาของผมหายเป็นปลิดทิ้ง ด้วยการจดจ่อกับการรักษาสมดุลของตัวเองบนรถโฟวีลมากกว่า มือกำแน่นตรงที่จับเหนือประตู มันชวนจินตนาการเหมือนได้นั่งอยู่บนเครื่องเล่นอะไรสักอย่างในสวนสนุก
ผมดั้นด้นเดินทางมาที่นี่ เพราะอยากมาพิสูจน์ให้เห็นกับตาว่า ที่บ้านแม่หาดเขายังคงวิถีออร์แกนิกจริงแท้แค่ไหน ในที่สุดพวกเราก็เดินทางมาถึง ‘บ้านแม่หาด’ จนได้ ผมบิดขี้เกียจ ยืดเส้นยืดสายก่อนจะยกมือสวัสดีทักทายพ่อหลวงกานต์ ผู้ใหญ่บ้านของที่นี่ ตลอดเส้นทางมาที่หมู่บ้านนี้ ผมสังเกตเห็นนาข้าว พริก และพืชไร่อื่น ๆ ปลูกผสมกัน
บางจุดผมเห็นเป็นผืนดินโล่ง ๆ มีหญ้าเขียว ๆ ขึ้นปกคลุม มารู้ทีหลังว่าก่อนหน้านั้นมันเป็นนาข้าว และอยู่ในระหว่างรอคิวเวียนกลับมาปลูกข้าวซ้ำอีกรอบ ตอนนี้มันได้กลายเป็นสนามเด็กเล่นและโรงอาหารให้กับ ‘แพะ’ ที่ชาวบ้านเลี้ยงไว้ไปแล้ว ผมเลยยิ่งสงสัยไปใหญ่ แล้วทำไมไม่ปลูกข้าวอีกรอบจะทิ้งมันไว้โล่ง ๆ ทำไม…
ไร่หมุนเวียน
ที่บ้านแม่หาด พวกชาวบ้านจะมีพื้นที่ไว้ทำไร่ทำนากันอยู่ประมาณหกแปลง และจะทำนากันปีละแปลงเท่านั้น ในพื้นที่หนึ่งแปลงถูกจัดสรรเป็นพื้นที่ปลูกข้าวดอย และพริกกะเหรี่ยงพันธุ์พื้นถิ่นผสมกัน เท่ากับว่าในพื้นที่อีกห้าแปลงที่เหลือจะได้มีโอกาสฟื้นฟูผืนดินหลังจากการทำนา ด้วยการปล่อยมันไว้แบบนั้นถึงห้าปี จนกว่าจะถึงคิวเวียนมาทำนาใหม่อีกครั้ง
แล้วทีนี้ก็มาเข้าคำถามที่ผมสงสัย แล้วทำไมเขาไม่ปลูกให้มันเต็มทุกแปลง ผลผลิตจะได้ออกมาจำนวนเยอะ ๆ คำตอบก็คือชาวบ้านที่นี่เขาไม่ได้ปลูกข้าวไว้ขาย เขาปลูกไว้กินเอง และต้องการฟื้นฟูให้ผืนดินได้กลับมาสมบูรณ์ ถึงคราวเวียนมาทำไร่ทำนาใหม่ ธาตุอาหารในดินที่สะสมมาหลายปีจะทำให้ได้ผลิตที่สมบูรณ์ไปด้วย….โอ้โห! ล้ำลึก ผมคิดในใจแต่ไม่ได้พูดออกมา
ในความโล่งมีความหมาย
ในผืนดินที่ไม่ได้ปลูกข้าวจะถูกปล่อยไว้ให้ต้นไม้ใหญ่ได้เติบโต และปล่อยให้หญ้าขึ้นเพื่อใช้เลี้ยงแพะ เมื่อแพะเล็มหญ้าก็เท่ากับว่าวัชพืชถูกกำจัด เมื่อวัชพืชถูกกำจัดไม้ใหญ่ก็ได้เติบโต และขี้แพะก็คือปุ๋ยบำรุงดินชั้นดีที่ไม่ต้องไปหาซื้อที่ไหน จนเมื่อเวลาผ่านไปห้าปี ถึงเวลาที่ผืนดินนี้จะถูกกลับมาเป็นไร่นาอีกครั้ง
เวลานั้นต้นไม้ที่ปล่อยขึ้นตามธรรมชาติก็เติบใหญ่ได้ที่ มันถูกตัดมาใช้ทำที่อยู่อาศัย ซ่อมบ้าน หรือแม้แต่ทำฟืน เป็นประโยชน์อีกสารพัดให้กับชุมชนแบบฟรี ๆ…โอ้โห! ล้ำเลิศ ผมคิดในใจอีกรอบแต่ก็ไม่ได้พูดออกมา
มาถึงตรงนี้ผมยังไม่ปักใจเชื่อกับเรื่องที่ว่า หมู่บ้านนี้ไม่ใช้สารเคมีในการทำเกษตรกรรม ผมถามตรง ๆ กับชาวบ้านว่าแล้วเวลากำจัดหญ้า ตอนเตรียมพื้นที่ทำนาเขาทำอย่างไร…เสร็จผมแน่กับความถามนี้!!
“ที่นี่เขาใช้เกลือผสมน้ำพ่นก่อนปลูกข้าวเพื่อกำจัดหญ้า” นี่มันคือภูมิปัญญาที่ส่งต่อมาจากบรรพบุรุษชาวปะกาเกอะญอของพวกเขา และแพะที่นี่มันก็กินเก่งเสียด้วย มันเลยช่วยพวกเรากำจัดหญ้าได้ดี ดูจากสายตาคุณลุงชาวบ้าน ที่ส่งมาให้ผมแบบหรี่ตาแล้วยิ้มมุมปากหลังจากตอบคำถาม ผมรู้สึกได้ว่าแกกำลังบอกว่า “ข้าไม่เสร็จเอ็งหร๊อก”
ข้าวดอยและพริกกะเหรี่ยง
ข้าวดอย และพริกกะเหรี่ยง คือของดีของบ้านแม่หาด ผมพอทราบมาว่าคุณค่าทางโภชนาการของข้าวดอยนั้นไม่ธรรมดา ข้าวดอยหลายสายพันธุ์ของที่นี่ยังคงอยู่ และถูกรักษาสายพันธุ์ไว้อย่างดีโดยชาวบ้าน แต่ละสายพันธุ์จะ ถูกปลูกหมุนเวียนกันไปตามความเหมาะสมของพื้นที่ ซึ่งชาวบ้านเขาเข้าใจผืนดินนี้แทบทุกตารางนิ้ว จนรู้ว่าตรงไหนปลูกอะไรแล้วจะเจริญงอกงามดี
อีกหนึ่งผลิตผลอันลือเลื่องก็คือพริกกะเหรี่ยง ด้วยความเผ็ดน้อยแต่หอมมาก ที่เป็นลักษณะเฉพาะของพริกที่นี่ ทำให้มันเหมาะมากที่จะถูกใช้ทำเป็นเครื่องแกง ด้วยความเป็นออร์แกนิกของมันจึงทำให้ได้ทั้งกลิ่นและรสชาติที่กลมกล่อม เรื่องนี้ผมไม่ได้พูดเอง แต่มาจากปากของคนทำธุรกิจอาหารจากเมืองเชียงใหม่ ที่ติดใจกับรสชาติของพริกที่นี่จนถึงขั้นต้องขึ้นเขามาซื้อด้วยตัวเองอยู่เป็นประจำ
นอกเหนือจากข้าวดอย และพริกกะเหรี่ยงแล้ว ชาวบ้านก็ยังปลูกผัก ข้าวโพดและพืชผลอื่น ๆ ไว้อีกมากมาย ซึ่งแน่นอนว่าทุกอย่างออร์แกนิกหมด หากคุณได้มีโอกาสมาบ้านแม่หาดแล้วพักโฮมสเตย์ พืชผักแปลกหน้ารสชาติอร่อยจะมาโชว์ตัวให้คุณได้ชิมในทุกมื้ออาหารอย่างแน่นอน
กาแฟหลังบ้าน
อีกหนึ่งผลผลิตก็คือ ‘กาแฟ’ ที่ชาวบ้านปลูกไว้ในป่าหลังบ้านแทบทุกหลังคาเรือน ตอนนี้กำลังอยู่ในช่วงของการพัฒนากระบวนการทำให้ได้มาตรฐานมากขึ้น ซึ่งบอกได้เลยว่า หลังจากที่พวกเราลุยดงมดคันไฟไปสำรวจกาแฟในป่าหลังบ้าน ได้เห็นโรงเรือนตากเมล็ด และแววตาที่จริงจังของชาวบ้านแล้ว บอกเลยว่ากาแฟออร์แกนิกของที่นี่อนาคตสดใส และคืออีกสิ่งหนึ่งที่ล้ำค่าของผืนดินที่สมบูรณ์นี้
เที่ยวชุมชน
ผู้คนล้วนเป็นมิตร และใช้ชีวิตอย่างเรียบง่าย การสีข้าวด้วยครกกระเดื่องยังมีให้เห็นอยู่เป็นเรื่องปกติ เส้นทางในหมู่บ้าน ร่มรื่น เราสามารถเดินเล่นไปตามถนนหลัก หรือเดินลัดเลาะผ่านเข้าเขตบ้านคนลงไปลำธาร เข้าป่า ไปทะลุอีกจุดได้แบบอิสระ และเพลิดเพลิน บ้านไม้ใต้ถุนสูงพื้นที่ส่วนหนึ่งถูกแบ่งไว้เก็บฟืน พื้นบ้านทำจากไม้ไผ่ ช่องบนพื้นเป็นการทำให้อากาศถ่ายเทได้อย่างดี บนบ้านมีพื้นที่จุดฟืนข้างในให้ความอบอุ่น และต้มน้ำ
.
เราสามารถเลือกท่องเที่ยวด้วยการนอนเต็นท์ หรือนอนโฮมสเตย์ สัมผัสอาหารพื้นถิ่น จุดกางเต็นท์ของหมู่บ้านที่ชาวบ้านจัดสรรไว้ให้ สะดวก ให้มีห้องน้ำไว้บริการ น้ำจากภูเขาแรงและไหลเย็นสดชื่น วิวสวยงาม มีทะเลหมอกยามเช้า และดวงดาวยามค่ำคืน มันเติมเต็มประสบการณ์ของนักเดินทางได้อย่างดี
ก่อนที่ทุกอย่างเปลี่ยนไป
คงน่าเสียดายหากวันหนึ่งที่นี่ถูกเปลี่ยนเป็นพื้นที่เกษตรเชิงอุตสาหกรรม ที่มีผลผลิตมาตนฐานจากสารเคมีและยาฆ่าแมลง
ก่อนที่ทุกอย่างจะเปลี่ยนไป ก่อนที่วิถีดั่งเดิมของบรรพบุรุษจะกลายเป็นเพียงเรื่องเล่า และนิทานก่อนนอนที่เอาไว้แค่ฝันถึง
ในวันที่ความบริสุทธิ์ของผืนดินนี้ยังคงอยู่ การรักษามันไว้อาจไม่ใช่แค่เพียงเรี่ยวแรงที่เข้มแข็งของชาวบ้านแต่เพียงอย่างเดียว พวกเราทุกคน ทุกหน่วยงานคืออีกเรี่ยวแรงที่สำคัญ ที่จะสามารถร่วมมือ ร่วมใจกันสนับสนุน สอดส่องดูแล รักษา ต่อเวลาให้วิถีชีวิตแห่งธรรมชาตินี้ ดำรงอยู่ได้ต่อไปในวันนี้ วันที่ยังมีโอกาส….
เที่ยวแม่หาด
ที่บ้านแม่หาด คุณสามารถท่องเที่ยวได้หลากหลายรูปแบบ จะเลือกเดินชม และดื่มด่ำกับวิถีชีวิตของชาวบ้านด้วยการพักแบบโฮมสเตย์ หรือกางเต็นท์ในจุดที่ชาวบ้านเตรียมไว้ให้อย่างสะดวกแบบรถเข้าถึงได้ หรือเลือกที่จะเดินป่าสัมผัสธรรมชาติแบบใกล้ชิด ทั้งหมดนี้คุณสามารถออกแบบการท่องเที่ยวของคุณได้อย่างอิสระ
หากรถของคุณขับเคลื่อนสี่ล้อ รับรองว่าตลอดเส้นทางไปหมู่บ้านนี้คุณจะสนุกกับมันแน่นอน แต่หากรถคุณไม่ใช่รถขับเคลื่อนสี่ล้อสายลุย ก็สามารถไปได้ด้วยการเดินทางมาที่อุทยานแห่งชาติแม่เงา จังหวัดแม่ฮ่องสอน และติดต่อให้ชาวบ้านมารับได้เลย
ส่วนคนที่อยากได้พริก ข้าวดอย และกาแฟ พืชผลออร์แกนิกเหล่านี้ จะหาซื้อได้ที่ไหน ผมบอกได้อย่างเดียวเลยว่า ต้องมาเที่ยวที่นี่ครับ ของดีแบบนี้แนะนำให้มากินสด ๆ ที่บ้านชาวบ้านเองได้รสชาติที่สุด
การมาเที่ยวที่นี่ นอกจากความสุขสดชื่นที่คุณได้รับกลับไปแล้ว ยังเป็นการสนับสนุนชุมชนให้มีรายได้อีกทาง และหากคุณชื่นชอบที่นี่ก็อย่าลืมแบ่งปันเรื่องราวของหมู่บ้านนี้ให้กับเพื่อน ๆ หรือคนรอบข้างคุณ และชวนเขามาลองสัมผัสกับวิถีชีวิต และสูดอากาศบริสุทธิ์ไร้มลพิษจากธรรมชาติของที่นี่ดูบ้าง
นอกจากคุณจะได้มาเที่ยวบ้านแม่หาดแล้ว ยังมีหมู่บ้านใกล้เคียงที่บรรยากาศดีวิวสวยขาดใจอีก เช่น สบโขง อุ้มโล๊ะ แม่น้ำเงาใสเย็น และธรรมชาติสมบูรณ์รายล้อมรอบตัว มันคือประสบการณ์ชั้นเยี่ยม ที่จะช่วยเติมพลังให้คุณมีชีวิตชีวาได้แน่นอน
เที่ยวบ้านแม่หาด ติดต่อ พ่อหลวงกานต์ โทร.092-335-4783
EXPLORER: บาส
AUTHOR/PHOTOGRAPHER: บาส-บดินทร์ บำบัดนรภัย
GRAPHIC DESIGNER: ตั้ม-ธีรภัทร์ อินทจักร
