เมื่อก่อนผู้เขียนเคยคิดว่า คุ้งบางกะเจ้า มีเวลาแค่วันเดียวก็คงเที่ยวได้ครบ แต่ในความเป็นจริงนั้นไม่ใช่เลย
หลังจากพวกเรา บ้านและสวน Explorers มีโอกาสร่วมลงพื้นที่ไปกับ องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) หรือ อพท. เพื่อนำเสนอเส้นทางการท่องเที่ยวบนฐานทุนท้องถิ่น ใน 6 ตำบล คือ ทรงคนอง บางกอบัว บางน้ำผึ้ง บางกระสอบ บางกะเจ้า และบางยอ อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ ก็พบว่า…
คุ้งบางกะเจ้าแห่งนี้ไม่เพียงแค่น่าค้นหา อย่าว่าแต่มีเวลาวันเดียวเลย สองวันก็อาจจะเที่ยวได้ไม่ลึกซึ่งพอ เพราะอะไรน่ะเหรอ…
จากบรรทัดนี้เราจะพาไปรู้จัก 1 ใน 9 เส้นทางท่องเที่ยวภายใต้การดูแลของ อพท. คุ้งบางกะเจ้า ซึ่งตั้งใจพัฒนาให้ที่นี่เป็นต้นแบบของการท่องเที่ยวแบบ BCG Model ไปสัมผัส ‘จิตวิญญาณแห่งไทย’ แบบ The Soul of Thailand ผ่านการลัดเลาะชุมชน สถานที่ และหมุดหมายน่าสนใจบนพื้นที่สีเขียวขนาดใหญ่รูปกระเพาะหมูโอบรอบด้วยโค้งแม่น้ำเจ้าพระยา
ไปรู้จักฐานทุนวัฒนธรรมอันเป็นส่วนผสมของชาวไทย จีน และมอญที่ซุกซ่อนอยู่มากมาย เรียนรู้ภูมิปัญญาของชุมชนต่าง ๆ ที่สืบทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่น เพลิดเลินกับการเดินท่องล่องเรือเคียงคลองสายน้อย ร่องสวน พื้นที่ป่าชายเลนที่หนาแน่นไปด้วยลำพู โกงกาง ไม่พูดถึงไม่ได้คือจาก และอีกมากมาย
นี่คือผลลัพธ์ของการหลบลี้ หนีกรุง เที่ยวคุ้งบางกระเจ้า 2 วัน 1 คืน
เริ่มต้นเช้าวันใหม่ เที่ยวให้สุขภาพดี ไปกับชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบลบางกะเจ้า
ยิ่งตื่นเช้ายิ่งได้เห็นเสน่ห์อันลึกซึ้ง คุ้งบางกะเจ้าอยู่ใกล้กรุงเทพมหานครจนได้ชื่อว่า ‘ปอดของคนเมือง’ ใกล้อ่าวไทยจนได้ชื่อว่า ‘ดินแดน 3 น้ำ’ คือน้ำเค็ม น้ำจืด และน้ำกร่อย เป็นที่สำหรับผู้คนที่อยากหลบลี้ความวุ่นวาย มาปั่นจักรยานสูดอากาศบริสุทธิ์ ผลิตจากผืนป่าที่ได้อานิสงค์จากการเติบโตในแหล่งสะสมตะกอนที่พัดลงมาจากต้นน้ำ และศึกษาระบบนิเวศที่เต็มไปด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ เปิดมาแบบนี้ ไม่มีที่ไหนเหมาะไปกว่า สวนสาธารณะและสวนพฤกษชาติ ศรีนครเขื่อนขันธ์ อีกแล้ว
นี่คือหนึ่งในจุดเช็คอินที่เปิดประตูต้อนรับทุกคนตั้งแต่เช้าตรู่ คือสถานที่พักผ่อนหย่อนใจและออกกำลังกายขนาดพื้นที่กว่า 148 ไร่ ที่มาแล้วอดอิจฉาคนบางกะเจ้าไม่ได้ เพราะที่นี่มีเส้นทางปั่นจักรยานผ่านป่า 3 ยุค พื้นที่ศึกษาเรียนรู้การฟื้นฟูป่าเชิงนิเวศที่ประกอบด้วย ป่าบึงชุ่มน้ำ ป่าชายเลน และป่าดิบลุ่มต่ำ
ผ่านดงจาก (มีประโยชน์ยกต้นซึ่งเราจะพาไปชิมเมนูจากต้นจากหลังจากนี้) เหล่าลำดวน ยางนา หว้า กันเกรา ตะเคียนทอง และลำพู (ที่ได้ชื่อว่าเป็นบ้านหิ่งห้อย ซึ่งเราจะได้ล่องเรือไปชมในค่ำวันนี้) ไปจนหอชมนก พนักงานซ่อมบำรุงประจำผืนป่าแห่งนี้ซึ่งมีทั้งนกประจำถิ่น และนกอพยพที่สามารถพบได้มากถึง 100 ชนิด รวมระยะทางยาวประมาณ 2 กิโลเมตร ทั้งหมดนี้ใช้เวลาราว 45 นาที ถึงหนึ่งชั่วโมงครึ่ง
การเรียนรู้พื้นที่สีเขียวยังไม่จบแค่นี้ ชวนเก็บจักรยานแล้วไปล่องเรือระยะสั้น ๆ ในคลองบางกระเบื้องล่าง ลำคลองสายน้อยที่ไหลผ่านสวนศรีนครเขื่อนขันธ์ ค่อย ๆ ล่องลอดอุโมงค์ต้นจากที่โค้งโอบจนกลายเป็นอุโมงค์ธรรมชาติสุดอลังไปเก็บรูปภาพสุดประทับใจกับกิจกรรมใหม่ที่เพิ่งเปิดให้เที่ยวได้ไม่นานมานี้นอกเหนือจากปั่นจักรยาน ใช้เวลาไปกลับประมาณ 30 นาที
แล้วอีกหนึ่งช่วงเวลาที่รอคอยก็มาถึง ก็คือ การลองทำ ลองตำ และลองชิม ‘ส้มตำลูกจาก’ และขนม ‘ลูกจากลอยแก้ว’ สองเมนูอร่อยประจำถิ่น ที่ชาวบ้านในชุมชนตัดพวงจากใหญ่ ๆ แบบนี้จากต้นมาทำให้กินกันสด ๆ นอกจากกิจกรรมทำเมนูจากต้นจาก ยังมีกิจกรรมสานใบจากของชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบลบางกะเจ้า ให้เราสามารถลองทำหรืออุดหนุนกลับบ้านได้อีกด้วย
เราพักเรื่องราวจากชมรมแห่งนี้ไว้ชั่วครู่ ก่อนกลับมาเจอกันอีกทีในช่วงมื้อเย็น ระหว่างนี้ขอแนะนำให้ไปใช้เวลาอยู่กับความสงบในอีกรูปแบบบนเส้นทางท่องเที่ยว Low Carbon และกิจกรรมมัดย้อมเย็นที่ตำบลบางกอบัว รับรองว่าเพลินใจ
เรียนรู้วิถีชีวิตชาวคลองแพ กับชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบลบางกอบัว
ช่วงสายหรือบ่ายคล้อย เหมาะมากที่จะมาเรียนรู้วิถีชีวิตชาวคลองแพ ที่มีสารพัดกิจกรรมให้เราได้ทำในหนึ่งวัน ทั้งการมัดย้อมเย็น ทำเมี่ยงกลีบบัวพริกเกลือ ทำลูกประคบสมุนไพร
ระหว่างการรอผ้ามัดย้อมที่ทำและตากเอาไว้ สายลุยแบบผู้เขียนย่อมไม่พลาดการพายคายัคไปตามเส้นทางท่องเที่ยวแบบ Low Carbon ล่องคลองแพที่ทอดผ่านชุมชนบางกอบัวไปสัมผัสความร่มรื่นของผืนป่าจาก และยังเป็นการย้อนอดีตเส้นทางค้าขายสำคัญทางน้ำ เพราะเมื่อก่อนชาวบ้านใช้คลองแพเป็นเส้นทางสัญจรหลักไปยังท่าเรือคลองเตยก่อนมีถนนตัดผ่าน
ปัจจุบันคลองแพได้รับการขุดลอกใหม่ให้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยว และทำกิจกรรมทางน้ำของชาวบางกอบัว ใครไม่ถนัดพายคายัค ที่นี่เขาก็มีบริการนั่งเรือล่องคลองแพด้วยเช่นกัน เรียกว่าเป็นที่ที่คุณสามารถใช้เวลากับกิจกรรมอันหลากหลายกับชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบลบางกอบัว ได้เต็มอิ่ม 2-3 ชั่วโมงยาวๆ
กินข้าวริมน้ำยามเย็น ล่องเรือชมบ้านหิ่งห้อยยามค่ำ
เสร็จจากตำบลบางกอบัว กลับไปเยือนอีกหนึ่งโปรแกรมห้ามพลาดกับชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบลบางกะเจ้าอีกครั้ง
เราเดินทางมาถึงวัดบางกะเจ้านอก เพื่อรอเรือมารับพวกเราจากท่าเรือวัดบางกะเจ้านอก ที่ชาวบางกะเจ้ายังคงใช้สัญจรข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา เพื่อไปขึ้นฝั่งพระราม 3 ที่ท่าเรือข้างธนาคารกรุงเทพ สำนักงานพระราม 3 ล่องใต้ไปยังจุดหมายแห่งหนึ่งที่เราไปถึงแล้วประทับใจสุด ๆ
‘บ้านแม่ริมน้ำ’ โฮมสเตย์แสนอบอุ่น ตั้งอยู่ท่ามกลางบรรยากาศสงบเงียบ มีศาลาเล็ก ๆ ให้สามารถนั่งห้อยขามองโค้งน้ำเจ้าพระยา และวิวเมืองฝั่งพระราม 3 ที่นี่มีบริการอาหารเย็นซึ่งต้องโทรจองล่วงหน้าก่อนเท่านั้นรอคอยพวกเราอยู่
พิลังกาสา
นอกจากเซ็ตเมนูอร่อยจากบ้านแม่ริมน้ำ ทริปนี้เรายังได้ลองทำและชิมน้ำพั้นช์พิลังกาสา เครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของพืชสมุนไพร ‘พิลังกาสา’ ที่พบได้ในคุ้งบางกะเจ้า พิลังกาสามีสรรพคุณมากมาย กินแล้วได้ประโยชน์ เช่น สารแอนโทไซยานิน (Anthocyanin) สารต้านอนุมูลอิสระ
ก่อนปิดท้ายวัน เราขึ้นเรือล่องแม่น้ำเจ้าพระยาไปดูหิ่งห้อย ดัชนีชี้วัดความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศในบางกะเจ้า นั่งมองแสงระยิบระยับส่องประกายเต็มต้นลำพูริมฝั่ง คือการจบวันอย่างดีงาม แถมระหว่างทางเรายังมองเห็นฝูงค้างคาวแม่ไก่บินเรียงรายกลับรังนับร้อยตัว ไม่คิดว่าใกล้กรุงเพียงแม้น้ำคั่นกลางเราจะได้เห็นบรรยากาศเหมือนได้มาเที่ยวต่างจังหวัดไกล ๆ แบบนี้เลยจริง ๆ รู้สึกสุขใจมาก
จากหิ่งห้อย สู่ชันโรง ของชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบลบางน้ำผึ้ง
1 วัน 1 คืน ผ่านไป หลังจากเราได้เห็นบางกะเจ้าในอีกมิติ เช้าวันต่อมาเราได้ไปเรียนรู้วิถีชุมชนของคนบางน้ำผึ้ง ชมแปลงเลี้ยงผึ้งชันโรงแบบสวนเกษตรผสมผสาน ชมผลิตภัณฑ์ที่แปรรูปจากน้ำผึ้งชันโรง ไปจนถึงลองทำเครื่องดื่มชันโรงมะนาว และร่วมกิจกรรมทำขนมถ้วยกับบ้านขนมถ้วยแม่ประคอง สูตรโบราณแห่งบางน้ำผึ้ง ตั้งแต่กระบวนการนวดแป้งไปจนนึ่งบนเตา เสร็จแล้วได้ลองชิมรสชาติที่ตัวเองได้ลงมือทำ หวาน มัน เค็ม ลงตัวมาก ๆ
ก่อนกลับเข้ากรุง เรามุ่งไปยังคาเฟ่ใกล้เคียง ตลาดบางน้ำผึ้ง และจบวันด้วยการไปลองชิมเมนูแกงส้มพริกสด สูตรลับของชาวบางกระสอบ โดยชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบลบางกระสอบ ซึ่งอยากบอกว่า ขนาดมีเวลา 2 วัน 1 คืน เราก็ยังไปไม่ครบ
คราวหน้าเราจะกลับมาเรียนรู้การบริหารจัดการขยะแบบครบวงจร และดูกระบวนการ Upcycle จีวรจากขวดน้ำ และดูการแปรรูปขวดพลาสติกเป็นข้าวของเครื่องใช้กับกลุ่มวิสาหกิจชุมชนวัดจากแดง เรียนรู้โครงการพระราชดำริฯ และวัฒนธรรมชาวมอญ กับชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบลทรงคนอง
ลองทำเครื่องประดับรีไซเคิล กับกลุ่มวิสาหกิจเพื่อสังคมเพจคุ้งบางกะเจ้า และเรียนรู้เกษตรปลอดสารพิษ ทำน้ำหอมอโรม่ากลิ่นคุ้งบางกะเจ้า และการทำน้ำตาลมะพร้าวโบราณ กับชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบลบางยอ เพื่อเข้าถึง ‘จิตวิญญาณแห่งไทย’ แบบ The Soul of Thailand ในกระเพาะหมูแห่งคุ้งแม่น้ำเจ้าพระยาให้ลึกซึ้งยิ่งขึ้นกว่าเดิม
ข้อมูลการติดต่อ
ชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบบางกะเจ้า โทร.081 820 6211 คุณวัชรินทร์ นุชนาคา
ชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบลบางกอบัว โทร.090 986 7987 คุณสุทธิพงษ์ ภู่ถาวร
ชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบลบางน้ำผึ้ง โทร.091 816 2289 คุณอทิวัต รอดคลองตัน
ชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนตำบลบางกระสอบ โทร.089 030 3455 คุณบุญญาภา ศิโรดม
EXPLORERS: เฟี้ยต, ปุ๊กกี้, ติ๊ก, ต้นหอม, ปิง, ปราง
AUTHOR: เฟี้ยต-นวภัทร ดัสดุลย์
PHOTOGRAPHER: ต้นหอม-ณัฐวุฒิ เพ็งคำพู
