ต่อให้คุณจะเดินป่ามาแล้วทั่วประเทศ หรือจะพิชิตสารพัดยอดดอยมาแล้วก็ตาม ถ้าอยากจะมาที่ยอด ภู1700 ก็ต้องขอแสดงความเสียใจด้วย เพราะที่นี่ไม่ได้มีไว้สำหรับการท่องเที่ยว และไม่ได้มีไว้พิชิตอะไรทั้งนั้น แต่มันถูกสงวนเอาไว้สำหรับการเรียนรู้เท่านั้น
วิธีการเดียวที่คุณจะมาที่นี่ได้คือต้องสมัครเรียนที่ ‘โรงเรียนนักเดินป่า’ อุทยานแห่งชาติดอยภูคา วิว 360 องศาบนยอดภู สามารถมองดูพระอาทิตย์ขึ้นและตก ทะเลหมอก และแสงดาวได้จากจุดเดียวกัน ขอรับรองว่าที่นี่คืออีกหนึ่งหมุดหมายของนักเดินทางที่สักครั้งในชีวิตควรได้มาเยือน และรับรองว่าสิ่งที่ได้กลับไปมันคุ้มค่ามากกว่าวิว
เปิดเทอม
ในฐานะ Explorer ผมก็อยากรู้ว่าตอนนี้ทิศทางและสถานการณ์ของโรงเรียนนักเดินป่าเป็นอย่างไรบ้าง หลังจากโครงการมีมาได้สักระยะหนึ่งแล้ว และอีกไม่นานโรงเรียนนักเดินป่ากำลังจะเปิดเทอม การเตรียมความพร้อมคือเรื่องสำคัญที่จะทำให้นักเรียนใหม่ตั้งแต่รุ่น 11 เป็นต้นไปได้ประโยชน์ และความรู้อย่างเต็มที่แบบไม่ขาดตกบกพร่อง ผมคือหนึ่งในศิษย์เก่าที่ถูกเชิญไปเป็นส่วนหนึ่งของการเตรียมความพร้อมในครั้งนี้ ก็นับว่าเป็นเรื่องที่ดีที่ครั้งนี้เหมือนเป็นการซ้อมใหญ่ก่อนวันเปิดเทอมจริง ศิษย์เก่าหลายคนจากหลายรุ่นเดินทางมาพบกัน บางคนก็มาทำหน้าที่เป็นพี่เลี้ยง และผู้ช่วยฝึกสอนในเรื่องที่ตัวเองถนัด แต่สำหรับผมก็ได้ทำสิ่งที่ถนัดที่สุดเช่นกัน นั่นก็คือสังเกตการณ์….
กระบวนการทุกอย่างเป็นไปตามขั้นตอนที่วางไว้ เริ่มตั้งแต่การฟังบรรยายเพื่อเตรียมความพร้อม รับทราบข้อมูลจำเป็นต่าง ๆ หลังจากนั้น พวกเราก็ได้เรียนรู้วิธีการจัดกระเป๋า และทำความรู้จักกับอุปกรณ์อีกสารพัด โดยอาสาสมัครที่เป็นศิษย์เก่า สำหรับผมเองที่พอมีความรู้อยู่บ้างยังรู้สึกว่าได้ประโยชน์กับเรื่องนี้ ตรงหน้านั้นหากกะด้วยสายตา น่าจะต้องใช้เป้สัมภาระประมาณครึ่งโหล ถึงจะเก็บอุปกรณ์พวกนั้นลงไปหมด ของทุกชิ้นถูกอธิบายจากประสบการณ์ใช้งานจริง ข้อมูลของมันละเอียดยิบแบบที่พนักงานขายในช็อปต้องอ้าปากค้าง
เส้นทาง
เส้นทางนี้เป็นเส้นทางเดินป่าที่เดินไม่ยากนัก ระยะทางประมาณสามกิโลเมตร หากคุณเป็นคนที่พอออกกำลังอย่างสม่ำเสมออยู่บ้างก็ถือว่าสบาย ๆ เนินเล็ก ๆ ระยะสั้นทำอะไรคุณไม่ได้หรอก แต่สำหรับคนเดินป่าครั้งแรกก็พอได้เหงื่ออยู่บ้าง สายฝนที่ตกลงมาตั้งแต่เมื่อคืนไม่มีหยุดสนิท เต็มที่ก็แค่ปรอย ๆ แต่ไม่ถึงกับขาดเม็ด ร่างกายของพวกเรามันเปียกชื้นด้วยน้ำฝนมากกว่าเหงื่อ บรรยากาศตอนนี้มันแทบไม่ต่างจากเมื่อปีที่แล้วที่ผมมา ผมคือนักเรียนรุ่นสี่ที่เห็นแต่หมอกขาวแทนวิวของทิวเขา “พี่บาสมาทีไรฝนตกทุกที” เสียงจากเจ้าหน้าที่คนคุ้นเคยแซวสวนเสียงฝนขึ้นมากลางป่า ช่วยสร้างเสียงหัวเราะให้พวกเราเหล่านักเรียนได้สนิทกันเร็วขึ้นกว่าเดิม
ตลอดเส้นทางเราไม่ได้ก้มหน้าก้มตาเดินกันอย่างเดียว เราหยุดกันหลายจุดเพื่อเรียนรู้เรื่องของป่าเป็นระยะ ๆ เราได้รู้เรื่องความสำคัญของป่าตั้งแต่ไม้เป็น ยันไม้ผุ บางจุดเราไม่ได้ทำอะไรนอกจากหยุดยืนหลับตาฝังเสียงรอบข้าง ในป่าไม่เคยเงียบ ทำนองของธรรมชาติไร้เสียงที่มนุษย์สร้างขึ้นมันกลับทำให้เรารู้สึกสงบอย่างประหลาด ทุกอย่างเป็นไปอย่างตรงไปตรงมา ฝนที่หล่นกระทบใบไม้มันต่างจากเสียงฝนกระทบดิน ในความเปียกชื้นมันคือความเย็นชุ่มฉ่ำ กลิ่นของฝน เปลือกไม้ และดิน สร้างความผ่อนคลายได้อย่างดี มันเหมือนการอาบป่าเล็ก ๆ ช่วงเวลาเพียงไม่กี่นาทีที่หยุดนิ่ง กลายเป็นการสร้างความเข้าใจธรรมชาติได้มากขึ้นเป็นกอง
พวกเราปลดเป้ และเดินดุ่ย ๆ ลงไปดูตาน้ำ ตรงนั้นมันคือหุบ เป็นป่ารก มีเพียงสายน้ำเล็ก ๆ ที่กะด้วยสายตาแล้วน่าจะกว้างประมาณหนึ่งก้าวขา และความแรงของน้ำที่ไหลมันแรงสู้ปั้มน้ำที่บ้านผมไม่ได้เลยแม้แต่น้อย แล้วทำไมเราต้องสนใจมันด้วย…. พนันได้ว่าแทบทุกคนเคยได้ยินคำนี้ “สายน้ำคือชีวิต” ถ้าไม่อ่านเจอที่ไหน ก็คงได้ยินมาจากผู้ใหญ่สักคน สายน้ำเส้นเล็กตรงหน้าที่เราปรามาสมันไว้ถ้าเจ้าหน้าที่ไม่อธิบาย เราก็ไม่รู้เลยว่าสุดท้ายแล้วมันคือส่วนหนึ่งของแม่น้ำเจ้าพระยา แล้วนำประปาที่เรากินเราใช้ทิ้งขว้างกันอย่างบ้าคลั่ง ส่วนหนึ่งมันมาจากสายน้ำเล็ก ๆ ตรงหน้าผมนี่แหละ และตอนนี้ ถ้าคุณเห็นบิลค่าน้ำที่ต้องจ่าย ก็โปรดนึกถึงลำธารเล็ก ๆ จากป่าต้นน้ำสายนี้ด้วย รับรองว่าคุณจะต้องจ่ายมากกว่าเดิมเป็นร้อยเท่าแน่ ๆ ถ้าไม่มีมัน….นี่ไง! สายน้ำมันคือชีวิตคุณรึยังล่ะ!
นักเรียนใหม่
นอกจากเจ้าหน้าที่แล้วผมเองก็พอคุ้นหน้ากับศิษย์เก่าอยู่บ้างบางคน แต่ส่วนใหญ่ก็เพิ่งรู้จักกันตรงนั้น บางคนเพิ่งจบ บางคนกำลังเรียน บางคนเป็นข้าราชการ บ้างก็เป็นพนักงานบริษัท พวกเราตรงนี้มีอาชีพแทบไม่ซ้ำกัน ในคาบเรียนนี้ บางคนเพิ่งเดินป่าครั้งแรก และบางคนเหมือนจะเป็นคนที่ช่ำชองเรื่องชีวิตในป่าไม่ต่างจากพรานเสียด้วยซ้ำ ซึ่งผมเดาจากแกงไก่ที่พี่เขานำมาแบ่งให้พวกเราได้ชิม หากดูจากวัตถุดิบที่อยู่ในชาม หรือแม้กระทั่งวิธีการทำ ก็พอเดาได้ว่าพี่คนนี้ไม่ใช่นักท่องเที่ยวธรรมดาแน่ ๆ ถ้ามาทรงนี้ต้องเป็นคนที่คุ้นเคยกับการใช้ชีวิตในป่าในเขามาอย่างดี บทเรียนเรื่องป่าสำหรับพี่คนนี้คงเหมือนเรื่องสอนจระเข้ให้ว่ายน้ำเสียมากกว่า “ความอยากรู้” คือสิ่งที่นำพาเขามาที่นี่ การเดินป่าแบบอนุรักษ์มันทำอย่างไร และคำตอบที่ได้ก็ทำให้เขาเห็นป่าต่างไปจากเดิม
มื้อเย็น
ใครว่าเที่ยวป่าลำบากไม่รู้จะกินอะไร เรื่องนี้ผมต้องขอเถียงจนเสียงแหบ ถ้าคุณมาอยู่ตรงนี้คุณจะไม่กล้าพูดแบบนี้อีกต่อไป เรื่องกินสำหรับบางคนมันมากกว่าอิ่มท้อง แต่มันคือกิจกรรมสุดสนุกและมีความสุขที่สุดอีกอย่างหนึ่งของการเที่ยวป่า สัมภาระครึ่งหนึ่งในกระเป๋าคือวัตถุดิบและเครื่องครัว มันถูกห่อแยกส่วนมาอย่างดี ใครจะไปคิดว่าบนดอยแบบนี้จะมีหม่าล่าไก่เสียบไม้ และปลาหมึกย่างให้เราได้กินแบบไม่มีกั๊ก อาหารสารพัดอย่างถูกเอามาแบ่งกันอย่างไม่หวง แกงไก่ รสชาติอร่อยแบบที่หาที่ไหนไม่ได้ในเมือง น้ำแกงของมัน ทำให้ผมถึงกับนอกใจน้ำซุปโซเดียมจากบะหมี่กึ่งสำเร็จไปหลายช้อน
ผมเป็นเพียงมนุษย์นักท่องเที่ยวกึ่งสำเร็จคนหนึ่งเท่านั้น ทุกครั้งที่เข้าป่าอาหารที่เหมือนจะชูใจที่สุดก็คือบะหมี่กึ่งสำเร็จต้มในน้ำเดือด ใส่ปลากระป๋องและโรยหน้าด้วยหมูแผ่นก็คือที่สุดแล้ว บอกตามตรงว่าบะหมี่เส้นหยิกที่อยู่ในชามของผมตอนนี้ต่อให้มันมีเครื่องแน่นขนาดไหนก็เถอะ…..โคตรกระจอก!!
อาจจะรักแต่ไม่รู้
สองวันกับอีกหนึ่งคืนในป่าเป็นเหมือนหลักสูตรเร่งรัดที่ทำให้เราเข้าใจอะไรหลายอย่าง นอกจากที่เราได้รู้จักคนอื่นแล้ว เราก็ได้รู้จักตัวเองมากขึ้น ผมสามารถยกมือแอ่นอกพูดได้เต็มปากว่าธรรมชาติมันส่งผลและมีอิทธิพลกับจิตใจ มนุษย์ทุกคนลึก ๆ แล้วมีใจรักมันอยู่เต็มอกเพียงแต่อาจไม่รู้ตัว โรงเรียนนักเดินป่าเป็นเหมือนเข็มที่จิ้มสะกิดต่อมอนุรักษ์ที่มันซ่อนอยู่ภายในให้ตื่นตัว และให้เรารู้สึกถึงมันมากขึ้น เรื่องที่ไม่เคยรู้ก็ได้รู้ เรื่องที่ไม่เข้าใจก็กระจ่าง หรือแม้แต่เรื่องที่ไม่เคยนึกถึงเลยก็กลับได้เห็น สิ่งที่พวกเราได้คงแตกต่างกันไปไม่มากก็น้อย
บทเรียนครั้งนี้มีประโยชน์และไม่ต่างจากครั้งก่อนหน้าที่ผมมา จะต่างกันก็ตรงผู้คน การได้รับประสบการณ์ใหม่ ๆ ส่วนหนึ่งมาจากการพูดคุยแลกเปลี่ยนกัน มันทำให้เราเห็นมุมมองที่กว้างขึ้นกว่าเดิม
อนุรักษ์ไม่ใช่เรื่องของใคร
วัตถุประสงค์หลักของโรงเรียนนักเดินป่า คือการให้ความรู้เรื่องของความสำคัญ และสร้างจิตสำนึกที่ดีต่อธรรมชาติ รวมไปถึงการปฏิบัติตัวอย่างถูกต้องเมื่อออกไปใช้ชีวิตท่องเที่ยวธรรมชาติ การมีจิตสำนึกที่ดีคือเครื่องมือที่ทรงพลังสุดวิเศษ มากกว่าเครื่องมือไหน ๆ และมันคือถนนต้นสายแห่งการอนุรักษ์ เชื่อว่าหลายคนเข้าใจกับสถานการณ์ของธรรมชาติในโลกปัจจุบันดี หากเรายังมองเห็นมันคือของฟรี มุ่งหาแต่ผลประโยชน์ และละเลยต่อธรรมชาติ ในวันที่มันหมดไป ต่อให้ใช้เงินจ่ายเท่าไหร่ก็มันก็คืนกลับมาเหมือนเดิมไม่ได้ ในเมื่อทุกวันนี้มันยังดำรงอยู่ แปลว่าเราพอมีหวัง เราไม่จำเป็นต้องแสวงหาโลกใบใหม่ถ้าเราช่วยกันทำโลกใบนี้ให้ดีขึ้นได้ ถึงแม้เราอาจไม่ได้อยู่ดูในวันที่มันกลับมาสมบูรณ์อีกครั้ง แต่เชื่อเถอะว่าผู้คนในอนาคตจะขอบคุณเรา….นักอนุรักษ์ไม่ใช่เพียงเจ้าหน้าที่ แต่มันคือพวกเราทุกคน
สำหรับคนที่ไม่เคยเดินป่าเลยสักครั้ง การได้มาที่โรงเรียนนักเดินป่าอาจเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี และสำหรับคนที่เดินป่าอย่างช่ำชองอยู่แล้ว ที่นี่คือประสบการณ์อีกด้านที่นักเดินทางต้องสัมผัส และสำหรับคนที่ยังไม่มีโอกาส ก็สามารถหาความรู้เพิ่มเติมได้ที่ FB: โรงเรียนนักเดินป่า อุทยานแห่งชาติดอยภูคา หรือที่ nationalparkoutdoor-edu.com
ถ้าหากมีโอกาสเราอยากให้คุณลองเอาตัวเองออกไปสัมผัสป่าที่ไหนก็ได้สักครั้ง ถึงคุณจะยังไม่รู้จักป่าดีสักเท่าไหร่ แต่คุณจะรู้จักตัวเองเพิ่มขึ้นแน่ ๆ…….
EXPLORERS : บาส, สิณ
AUTHOR: บาส-บดินทร์ บำบัดนรภัย
PHOTOGRAPHER: สิณ – กสิณ สนลา
GRAPHIC DESIGNER: ตั้ม-ธีรภัทร์ อินทจักร
