เบตง เมืองงามในม่านหมอก “เมืองในหมอก ดอกไม้งาม ใต้สุดสยาม เมืองงามชายแดน” คำขวัญเมืองเบตง ไม่เกินจริง
เบตง เมืองเล็กๆ ที่ซ่อนตัวอยู่ทางใต้สุดของจังหวัดยะลา อาจไม่ใช่จุดหมายปลายทางยอดนิยมสำหรับนักท่องเที่ยว แต่สำหรับผู้ที่ได้มาเยือนแล้วจะรู้ว่าเบตงมีเสน่ห์มากกว่าที่คุณคิด
การมาเบตงของเราสองคน ผมกับบาส มีจุดประสงค์อยู่ที่งาน Fjallraven Thailand Betong Hike 2024 ที่จัดโดย Thailand Outdoor หนึ่งในผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดงานเดินป่าที่เปิดจองครั้งใดก็เต็มภายในไม่ถึงสิบนาที
เรารู้ล่วงหน้าพอสมควรว่าจะได้มาเบตง
พยายามคิดหาวิธีเดินทางมายังที่นี่ว่าจะไปยังไง สุดท้ายบาส แนะนำว่า “พี่ตู่ ผมว่าเรานั่งรถไฟไปลงยะลาดีกว่า จะได้แวะเที่ยวยะลาด้วย จากนั้นค่อยนั่งแท็กซี่ไปเบตง” ฟังดูมีเหตุผล ซึ่งผมเห็นด้วย หนึ่งคืออยากไปยะลา สองอยากนั่งแท็กซี่ที่ขึ้นชื่อว่าขับโคตรเร็วแต่ปลอดภัย
วิธีเดินทางมาเบตงมีอยู่หลายวิธี ขอแนะนำแบบเร็ว ๆ นะครับ นั่งเครื่องบินมาลงหาดใหญ่ แล้วต่อรถตู้มายังเบตงใช้เวลาประมาณ 3-4 ชั่วโมง หรือใครที่มีเงินอีกหน่อยก็นั่งเครื่องบินไปลงปีนัง แล้วนั่งรถตู้มาเบตงได้เหมือนกัน ใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมงหลายคนบอกว่าถนนมาเบตงดีมาก ส่วนพวกเราสองคนเลือกที่จะนั่งรถไฟจากสถานีกลางบางซื่อ มาลงที่ตัวจังหวัดยะลา แล้วเหมาแท็กซี่เบนซ์ในตำนานมายังเบตง ใช้เวลาสองชั่วโมงครึ่งไม่ขาดไม่เกิน ค่าเหมาแท็กซี่ก็คันละ 920 บาท แต่ถ้านั่งรวมกับคนอื่นก็ตกคนละ 220 บาท
ความสนุกมันอยู่ตรงนี้แหละ พอลงรถไฟที่สถานียะลาตอนช่วง 8 โมงเช้า ก็ต้องหาอาหารรองท้องก่อนสิ่งใด ถามชาวบ้านไปเรื่อยจนเจอร้านซุปเนื้อในซอกเล็ก ๆ มีคนท้องถิ่นใช้บริการเยอะมาก รายละเอียดเราจะมาเล่าอีกครั้งในเที่ยวยะลา พอกินข้าวเช้าเสร็จ เดินทางต่อ เราเดินข้ามทางรถไฟไปเรียกรถแท็กซี่เบนซ์ในตำนาน
ก่อนมายะลาผมพอได้ทราบข่าวเกี่ยวกับการขับขี่รถเบนซ์ที่นี่มาบ้างว่าขึ้นชื่อในเรื่องขับเร็ว ในหนึ่งผมก็เข้าใจว่าอาจเป็นเรื่องความปลอดภัยอย่างที่เราทราบข่าว แต่ความจริงหาเป็นเช่นนั้นไม่ ยะลาเมืองน่ารักมากเงียบ ไม่จอแจ ผู้คนยิ้มแย้มแจ่มใสผิดจากที่เห็นในข่าวไว้เล่าให้อ่าน ครั้งนี้เอาเรื่องเบตงก่อน
จุดจอดรถแท็กซี่ยะลา-เบตง อยู่ที่ตลาดเสรียะลาซึ่งต้องเดินข้ามทางรถไฟมาอีกนิดเดียว ก็จะพบกับคิวรถแท็กซี่ รอไม่นานก็มีเบนซ์ 380 SE ปีไม่ต้องพูดถึง ขับเข้ามาจอด ผมรีบเดินไปติดต่อว่าจะเหมาไปเบตง บังเฮงพลขับ หน้าตาดูเข้มขรึม บอกขอพักแป๊บ เมื่อตกลงราคากันได้เรียบร้อยก็ยกสัมภาระใส่รถ เมื่อทุกอย่างพร้อม รถพร้อม บังเฮงพร้อม ไปครับ “เบตง”
ก่อนจะถึงเบตงผมขอเล่าเหตุการณ์บนรถให้อ่านคร่าว ๆ เพื่อเก็บไว้เป็นความทรงจำ บังเฮงกล่าวกับเราว่า “รถผมไม่มีแอร์นะครับ” นั่นหมายความว่าจากนี้ไป สองชั่วโมงครึ่งเราจะอยู่ในรถท่ามกลางอากาศร้อน แต่พอรถวิ่งออกนอกเมืองยะลา อากาศในรถไม่ร้อนเท่าใจที่อยากไปให้ถึงเบตงเร็วๆ
รถวิ่งมาทางเส้นทางกรงปินัง บันนังสตา ธารโต พอถึงสะพานโต๊ะกูแช สะพานข้ามทะเลสาบธารโต (ป่าฮาลาบาลา) บังเฮงจอดรถให้พวกเราถ่ายรูป ถือว่าเป็นการออกมายืดเส้นยืดสายกัน ระยะทางจากยะลามาเบตงนั้นประมาณ 140 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทาง 2 ชั่วโมงครึ่ง กับ 1,066 โค้ง บังเฮงทำเวลาได้เร็วกว่านั้น ทุกโค้งไม่มีเบรค ตัดทุกโค้งกับใจหายๆ อาการหายใจไม่ทั่วท้อง เป็นแบบไหนผมว่าครั้งนี้น่าจะเข้าถึงความรู้สึกนั้นได้ดีที่สุด ระหว่างทางผมตัดสินใจหลับโดยไม่รับรู้อะไรทั้งสิ้น
ส่วนบาสเลือกที่จะนั่งชมวิวกับหน้าตาเสียๆ รถออกจากสะพานโต๊ะกูแช เสียงจากผู้โดยสารอีกท่านด้านหน้าพูดขึ้นมาว่า “บังขับรถเก่งนะคะ” พอสิ้นเสียง บังเหยียบครัทช์ เปลี่ยนเกียร์แล้วกดคันเร่งแบบในหนัง Initial D ที่มีเขาอากินะเป็นฉาก บังเฮงขับเส้นทางนี้เหมือนเดินอยู่ในสวนหลังบ้าน ผมหลับต่อโดยในใจคิดว่า “มึงจะถามทำไม”
เมื่อเบนซ์ 380 SE ปีลึกเคลื่อนผ่านเข้าเขตเมือง จากมุมมองของคนนั่งเบาะหลัง ผมเห็นอาคารไม้เก่าแทรกตัวอยู่ระหว่างตึกเก่าบ้างใหม่บ้างตามจังหวะดูเข้ากันดีของวิถีสถาปัตยกรรมที่แตกต่าง ในที่สุดบังเฮงก็พารถมาจอดเทียบท่าที่หน้าโรงแรมที่พักในเมืองเบตงเมื่อบ่ายคล้อยอย่างปลอดภัย ร่ำลากันตามธรรมเนียมของคนที่เดินทางผ่าน 1066 โค้งมาด้วยกัน พวกเราเข้าที่พักเก็บสัมภาระชำระล้างร่างกายที่ผ่านการเดินทางมาวันกว่าๆ เรียกความสดชื่นแล้วจึงเดินสำรวจเมืองเบตงต่อไป
เมื่อแรกเห็นเบตง ผมพูดได้คำเดียวว่าโชคดีที่ได้มา ไม่ว่าจะเดินไปทางไหนก็พบเจอแต่ผู้คนยิ้มแย้ม ทักทายพูดคุยให้ความเป็นกันเองดีมาก นักท่องเที่ยวส่วนใหญ่เป็นชาวจีนและชาวอินเดียจากมาเลเซีย นักท่องเที่ยวชาวไทยมีให้เห็นบ้างแต่น้อย ถ้าไม่บอกว่านี่ไม่ใช่เมืองไทยก็จะเชื่อ เพราะว่าบรรยากาศมันดูต่างประเทศมากๆ
ถ้าถามผมว่าเสน่ห์ของเบตงคืออะไร บอกได้เลยว่า “เสน่ห์ของเบตงคือธรรมชาติ อาหาร และศิลปะ” เดิมทีตั้งใจจะเช่ารถมอเตอร์ไซค์เพื่อขับชมเมือง แต่เปลี่ยนใจ เพราะเมืองที่ไม่ใหญ่มาก เราเดินชมเมืองไปยังจุดต่าง ๆ ได้โดยไม่รู้สึกเหนื่อย ถ่ายรูป แวะกิน ถือว่าเป็นการเดินออกกำลังกาย ส่วนตัวแล้วผมเชื่อว่าการหลงทาง กับการพบเจอ เป็นเรื่องเดียวกัน มันทำให้เราได้เห็นบางมุมของเมืองที่รถเข้าไม่ถึง เราใกล้ชิดเมืองมากกว่าขับรถเป็นไหนๆ
โกเอ็กซ์ – เอกสิทธิ์ ธารีลาภรักษา ประชาชนคนเบตง เล่าให้ฟังถึงเมืองเบตงว่า “เบตงเป็นเมืองพิเศษครับ การมาเที่ยวที่เบตงคุณอาจต้องวางแผนสักหน่อย ว่าคุณจะมาเที่ยวอะไรที่เบตง เพราะที่นี่มีตั้งแต่อาหาร ธรรมชาติ ศิลปะ และวัฒนธรรม หรือแม้นกระทั่งการเดินทางไปเที่ยวยังประเทศมาเลเซีย แล้วกลับมาพักที่เบตงก็สามารถทำได้ง่ายๆ”
และการมาเบตงผมเชื่อว่าคุณผู้อ่านหลายคนต้องคุ้นกับคำว่าไก่เบตง แน่นอน และไก่เบตงนี้แหละที่เป็นอาหารขึ้นชื่อของเมืองนี้ ถ้ามาถึงที่แล้วไม่ได้กินถือว่าพลาดครับ โกเอ็กซ์บอกว่า “ที่เบตงนี้นอกจากมีธรรมชาติที่สวยงามแล้ว ยังมีอาหารที่เป็นอัตลักษณ์ของตนเอง ดินดี น้ำดี อากาศดี ทำให้เบตงมีวัตถุดิบที่ดี แต่สิ่งที่เสริมอาหารเบตงก็คือ ความหลากหลายด้านชาติพันธุ์เพราะที่นี้มีทั้งคนไทยเชื้อสายจีน อย่างจีนกวางไส แต้จิ๋ว ไหหลำ ฮกเกี้ยน จีนฮากกา(จีนแคะ) พี่น้องไทยมุสลิม และไทยพุทธ สิ่งเหล่านี้จึงเป็นที่มาของอาหารเบตง ที่หลากหลาย”
อาหารท้องถิ่นห้ามพลาด
เบตงเป็นสวรรค์สำหรับนักชิม ด้วยอาหารท้องถิ่นที่หลากหลายและแสนอร่อย ที่นี่มีทั้งอาหารไทย อาหารจีน และอาหารมุสลิมที่ผสมผสานกันอย่างลงตัว เมนูที่ห้ามพลาด ได้แก่ ไก่เบตงสับ (ขอเล่าเรื่องไก่เบตงนิดนึง จากคำบอกเล่าของคนเบตงว่าจริงๆ แล้วไก่เบตงเป็นไก่พันธุ์พื้นเมืองมาจากเมืองจีนที่ชาวจีนในยุคที่อพพยเข้ามาอยู่เบตง ตอนแรกนำมาเลี้ยง แล้วเกิดการผสมพันธุ์กับไก่พันธุ์พื้นเมืองของที่นี่ ออกลูกมาเป็นไก่หางด้วนปีกสั้น บินก็ไม่ได้ ดูเหมือนไก่พิการ แต่พอนำมาทำเป็นอาหารกลับให้รสชาติที่ดีจนเป็นที่ติดใจ และเรียกไก่นี้ว่าไก่เบตง) กบภูเขา ปลานิลน้ำไหล
สำหรับปลานิลที่นี่แนะนำครับต้องลองเพราะว่าเป็นการเลี้ยงและอยู่ในสายน้ำไหลจากเทือกเขาสันกาลาคีรี น้ำที่เย็นจากป่าต้นน้ำที่อุณหภูมิ 25 องศา ทำให้ไม่เกิดสาหร่ายสีเขียว ปลานิลที่เบตงจึงไม่มีกลิ่นโคลนและเหม็นคาว เนื้อขาวนุ่มลิ้น กินอร่อย และผัดผักน้ำ ที่กล่าวมานี้เป็นเมนูที่ต้องมีบนโต๊ะ และที่ห้ามพลาดอีกอย่างคือ เฉาก๊วยเบตงที่ กม.4 ร้านแรกในเบตงต้องที่นี่เท่านั้น
สตรีทอาร์ตที่บอกเล่าเรื่องราว
เมื่อเดินสำรวจเมืองเบตง คุณจะพบกับภาพสตรีทอาร์ตที่สวยงามและทรงพลังทั่วทุกมุมถนน ภาพวาดเหล่านี้บอกเล่าเรื่องราวของวิถีชีวิต วัฒนธรรม และประวัติศาสตร์ของเบตง ที่สะท้อนให้เห็นถึงความเป็นเอกลักษณ์ของเมืองได้อย่างชัดเจน และสองภาพในสตรีทอาร์ตทั้งหมดที่อยากให้ทุกคนไปลองเดินหา นั่นคือภาพของในหลวงรัชกาลที่ 9 ชื่อภาพ “ฉันยังไม่กลับ” อยู่ที่อาคารโรงเรียนอนุบาลเบตง อ.เบตง จ.ยะลา และมีข้อความที่พระองค์ท่านตรัสไว้ ว่า “ไม่ได้จะมารบกับโจร ฉันจะมาเยี่ยมเยียนประชาชน มาช่วยเหลือคนเจ็บไข้ได้ป่วย เพราะพสกนิกรที่นี่ยากลำบากมาก ใครกลัวก็กลับไปก่อน ฉันยังไม่กลับ” สะท้อนให้เห็นถึงความห่วงใยในพสกนิกรของพระองค์ท่าน
ส่วนอีกภาพหนึ่งคือภาพของสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง พร้อมข้อความทรงตรัสไว้ว่า “พระเจ้าอยู่หัวเป็นน้ำ ฉันจะเป็นป่า ป่าที่ถวายความจงรักภักดีต่อน้ำ พระเจ้าอยู่หัวสร้างอ่างเก็บน้ำ ฉันจะสร้างป่า” ในภาพเขียนบอกเล่าเรื่องราวของผืนป่าฮาลา-บาลาที่ประกอบไปด้วยนกเงือก กระทิง นางอาย ความพิเศษของสตรีทอาร์ตเมืองเบตงเกิดขึ้นด้วยเงินของชาวบ้าน คนละนิดคนละหน่อย ร้านอาหารบางร้านสนับสนุนอาหารเครื่องดื่ม โรงแรมก็สนับสนุนที่พัก และสตรีทอาร์ตทั่วเมืองเบตงมีอยู่ประมาณ 27 จุด และถ้านึกสนุกลองเดินหากันนะครับว่าอยู่ตรงไหนบ้าง
ธรรมชาติที่สวยงาม
นอกจากอาหารและวัฒนธรรมแล้ว เบตงยังมีธรรมชาติที่สวยงามให้สำรวจด้วยเช่นกัน ด้วยความที่เป็นเมืองในหมอก เราจึงเห็นหมอกยามเช้าทุกวันที่อยู่เบตง โดยไม่ต้องเดินป่าปีนเขา แต่ถ้าต้องการเห็นหมอกที่มีวิวป่าเขาเป็นฉากหลังก็แนะนำให้ไปที่จาเราะกางา ห่างจากหอนาฬิกาเบตงประมาณ 4 กิโลเมตรเท่านั้น หรือยอดเขาฆูนุงซีลีปัต ห่างจากเมืองเพียง 22 กิโลเมตร ธรรมชาติที่นี่อยู่ใกล้เมือง ผมว่านะถ้าเบตงเป็นศูนย์กลางหรือเป็นที่ที่สำหรับการเดินป่า และมีการจัดการที่ดีเชื่อว่าน่าจะเป็นการสร้างรายได้และนำนักท่องเที่ยวสายเดินป่าเข้ามาอีกเยอะ
หากย้อนมองกลับไปถึงช่วงเวลาที่อยู่ที่เบตง บางวันก็ไม่รู้จะไปที่ไหน ไม่รู้จะกินอะไร มันกับทำให้ผมพบว่าชีวิตที่เบตงมันมีเรื่องราวที่น่าจดจำมากมาย บางเรื่องก็เป็นเรื่องเล็กน้อยที่ไม่กล้าจะเล่าให้ใครฟังได้ อย่างเช่นอยู่เบตงแต่บาสอยากกินข้าวหมูแดงนครปฐม
ดินแดนแห่งนี้ผมโชคดีมีเพื่อนร่วมทางอย่างบาสเคียงข้าง คอยถามผมเสมอว่ากินอะไรดี ร่วม 5 วันที่อยู่เบตงผ่านไปอย่างรวดเร็ว ผมกับบาสจับจ่ายใช้สอยเวลาร่วมกันเก็บเกี่ยวรายละเอียดของเมือง ของธรรมชาติ และอาหาร มาเป็นของฝากให้กับคุณผู้อ่านติดไม้ติดมือมาด้วย
โกเอ็กซ์ฝากบอกว่า “สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ไม่มีนะครับ จะมีแต่จังหวัดยะลา จังหวัดปัตตานีและจังหวัดนราธิวาส ที่นี่ปลอดภัย ไม่มีอันตรายอย่างที่คุณคิด ฝากบอกกับทุกคนด้วยนะครับ” ซึ่งผมก็เห็นด้วยตามที่โกเอ็กซ์กล่าวไว้ ว่าง ๆ แวะมาเที่ยวเบตงกันนะครับ
ขอบคุณ โกเอ็กซ์ – เอกสิทธิ์ ธารีลาภรักษา และ Thailand Outdoor
